Enerji ve Natürel Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Türkiye’nin güçte yıllardır makus talihini yenmeye çalışan bir ülke durumunda olmaktan çıktığını belirterek “Gerçekleştirdiğimiz güç projeleri ile, bir yandan arz güvenliğimize katkı sağlarken, öbür yandan değerli bir ticaret merkezi olma konusunda adım atmış olduk. Bu yatırım ve tesislerle, global bir güç krizinde en değerli oyunculardan biri kendi gazımız olacak.” dedi.
Dönmez, CNN Türk’te, Türkiye’de gerçekleştirilen güç projelerine ait değerlendirmelerde bulundu, soruları yanıtladı.
Geçen yıl Türkiye’de tüketilen doğal gazın yüzde 99’unun ithal edildiğini ve yaklaşık 55 milyar metreküp doğal gaz tüketimi gerçekleştiğini tabir eden Dönmez, “Yine tükettiğimiz petrol ve petrol eserlerinin yüzde 99’ını ithal ediyoruz. Güç bedeli 94-95 milyar dolar civarında seyretti. Güç eserlerindeki maliyeti düşürmemiz ve güç ithalatını azaltmamız lazım.” diye konuştu.
Dönmez, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın güçte bağımlılığı kıracak vizyonu çerçevesinde sismik araştırma gemileri alındığını ve daha sonra da derin deniz sondaj yapma imkanına sahip gemilere sahip olunduğunu anlattı.
Dünya sıralamasında bu filo ile Türkiye’nin birinci beş ülke içinde olduğunun altını çizen Dönmez, şöyle konuştu:
“Aramaların sonuçlarını almaya başladık, aramak gerekiyor bulmak için. Son 5 yılda Akdeniz ve Karadeniz’den yola çıktık. 2018’de aramalara başladık. 2020’de Sakarya Gaz Saha’sında Tuna-1 Kuyusu’nda birinci keşfimizi gerçekleştirdik. Karadeniz’de dünyanın en sıkıntı projelerinden birini gerçekleştiriyoruz. Karadeniz’in ortalarındayız. Denizden seyahat edildiğinde servis gemileri 8-10 saatte gidiyor. Denizdeki hudut alanımıza yakınız. Sondajları yaptığımız bölgede su derinliği 2 bin 200 metre. 2 bin 500-3 bin metre de karada ilerliyoruz. Toplamda su düzeyinde 5 bin metre kadar aşağı inmiş olacağız. Bu projelerde beyin göçünü bilakis çevirdik. Akdeniz’deki çalışmalardan ötürü ambargolarla karşılaşmıştık. Orada yabancı asıllı çalışanlarımız Türk vatandaşı oldu. Bu türlü bir istihdam da kazandık. Bu proje için Exim Banklardan kredi sağlıyoruz. Örneğin, 650 milyon dolarlık krediyi kullanma evresine geldik Karadeniz gazı projesi için. Sizin çalışan ve etraf hassasiyetiniz olmazsa bunları sağlamanız gerekiyor. Örneğin, burada, rotada ufak değişiklik yapmak durumunda kaldık. Kuşların konakladığı yerden sapma yaptık.”
Dönmez, çalışmalar sonunda Karadeniz’deki doğal gaz keşfinin 710 milyar metreküpe ulaştığını, bunun yalnızca meskenlerde kullanılan gaz ölçüsü ile kıyaslandığında 35 yıl müddetle tüm konutların gereksinimini karşılayacak büyüklükte olduğunu söyledi.
Bütün sanayi düşünüldüğünde ise 15-20 yıllık doğal gaz gereksinimini karşılayacak nitelikte büyüklüğe ulaştıklarını vurgulayan Dönmez, “Yeni keşifler geldikçe bu müddetler artacak. Bu söylediklerimiz yalnızca Karadeniz’de gerçekleşen keşiflerle sağlanıyor. Burası denizlerdeki en büyük keşifler olarak literatüre girdi. Karadeniz’deki doğal gazın 20 Nisan’da Sayın Cumhurbaşkanımızın teşrifiyle Filyos’taki iletim tesisine getirmiş olacağız. Bir iki hafta içinde kalibrasyon ve prosese yönelik çalışmalardan sonra mayıs başında doğal gaz iletim sistemine dahil olacak. Hem milletimiz kazanacak, hem ülkemiz kazanacak. Karadeniz gazında 2,5-3 yıldır şimdi gelirimiz yok harcamalarımıza devam ediyoruz. 710 milyar metreküp 30-35 yıllık projeksiyondan bahsediyoruz. Bunlar hesaba katıldığında, bugün memleketler arası piyasalardaki bedeli 500 milyar doların üzerinde, artabilir. Geçtiğimiz yıl daha yüksekti. Bugün bu türlü.” diye konuştu.
“Enerji merkezi olma çalışmaları tam gaz devam ediyor”
Enerji merkezi olma ismine yapılan çalışmalara da değinen Bakan Dönmez, Türkiye’nin doğal gazın nakli ve Avrupa’nın gaz güvenliği konusunda kıymetli roller üstlendiğini söyledi.
Tüm bunların yanında, FSRU ismi verilen yüzer LNG terminalini sisteme eklediklerini lisana getiren Dönmez, şöyle devam etti:
“En son Saros’a üçüncü FSRU gemimiz geldi ancak açılışını zelzeleden ötürü erteledik. Daha evvel iki tane FSRU gemimiz vardı biri Ege’de başkası Hatay’da. Buna Saros’u ekledik. Batı tarafındaki arz güvenliğimiz açısından değerli. Komşu ülkelere de gaz sevkiyatı imkanı kazanmış oluyoruz. Bu gelişmelerle 100 milyar metreküpe kadarlık doğal gazı, işleyip sisteme kazandırma imkanı sağlamış oluyoruz. 40 milyar metreküpü de muhtaçlık duyan ülkelere ticaretini sağlayabiliriz. Gaz merkezi olma buradan çıktı. Bir yandan arz güvenliğimize katkı sağlarken, öteki yandan kıymetli bir ticaret merkezi olma konusunda adım atmış olduk. Rekabetçi bir ortam olması doğal gazın fiyatının düşmesine sebep olur. Bu yatırım ve tesislerle, global bir güç krizi yaşanması durumunda en değerli oyunculardan biri kendi gazımız olacak. İki üç yıl içinde Karadeniz’deki üretimi azamî düzeye getirdiğimizde, şu an başlangıç düzeyi olarak günlük 10 milyon metreküp ile başlayacağız, 2 yıl sonra 2026’da inşallah günlük 40 milyon metreküpe çıkacağız. Tüm konutların doğal gaz gereksinimini karşılayacak hale geleceğiz. Bu da yüzde 25 demektir. Bu değerli bir aktör. Bu saha ile elimiz çok daha güçlü olacak.”
Yer altı depolamada 10 milyar metreküp hedefi
Dönmez, yer altı depolamaları ile ilgili olarak da geçen yıl Silivri’deki tesiste kapasite artışının sağlandığını ve kapasitenin 2,8 milyar metreküpten 4,6 milyar metreküpe ulaştığını kaydetti.
Tuz Gölü’ndeki depolama faaliyetlerinin devam ettiğine işaret eden Dönmez, “Orada 1,2 milyar metreküplük bir depolama kapasitemiz var. İnşallah orayı da 5,4 milyar metreküpe çıkaracağız. İnşallah projelerin bitirilmesiyle 10 milyar metreküpe ulaşan depolama kapasitesine sahip olacağız. Kendi gazımız var, depolama kapasitemiz var bunları tamamladıkça güçlü bir ülke oluyorsunuz. Başka ülkelerle de Bulgaristan’la yaptığımız üzere muahedeler yapacağız. Ayrıyeten petrolde de çalışmalarımız devam ediyor. Esma Çevik alanında kuyu alanını 20’ye çıkaracağız. Bu yıl günlük üretimimizi 15-20 bin varile çıkaracağız. Amacımız Cumhuriyetin 100. yılında günlük 100 bin varile çıkarmak.” diye konuştu.
Akkuyu NGS ve yenilenebilir güçteki gelişmeler
Bakan Dönmez, Türkiye’nin güçte bağımsızlığı yakalamak için tüm kaynakları seferber ettiğini söyledi.
Akkuyu Nükleer Güç Santraline (NGS) 1 hafta sonra birinci taze nükleer yakıt geleceğini aktaran Dönmez, “27 Nisan’da bölgeye nükleer yakıt geldikten sonra bölge nükleer tesis unvanı kazanmış oluyor. Nükleer yakıt geldikten sonra işletmeye alma, devreye alma testleri yapılacak. Ardından de 1 yıl sonra elektrik üretimi gerçekleşecek. Deneme üretimleri evvel başlayacak. Nükleer güç santralinin inşası tamamlandığında elektrik gereksiniminin yüzde 10’u karşılanacak. 2026’da tamamlanacak.” sözlerini kullandı.
Dönmez, 2002’de elektrik şurası gücünün 30 bin megavat olduğunu, mevcut durumda 104 bin megavata ulaştığını anımsattı.
Sadece elektrik tarafında bu periyotta 80 milyar dolarlık yatırım yapıldığını ve bunun büyük bir kısmının özel kesim eliyle gerçekleştiğini tabir eden Dönmez, şunları kaydetti:
“Sadece yerli sermaye değil, memleketler arası sermaye de geldi. Siyasi istikrar sağlandığı için bu gerçekleşti. Yenilenebilir güç konusunda piyasa koşullarında inanç verdik. Türkiye’deki güç piyasası Avrupa’nın en büyük güç piyasasından biri. Regülasyonlarımız Avrupa standartlarında. Konya Karapınar Güneş Santrali’nin açılışı bu ay içinde gerçekleşecek. Avrupa’nın en büyük, dünyanın sayılı santrallerinden biri. Paneller Türkiye’de üretiliyor. Panel üretiminde dünyada üçüncü sıraya geldik. Geçen yıl Güney Kore idi. Bu yıl Çin ve Kamboçya’nın akabinde üçüncü sıradayız. Avrupa’da ise birinci sıradayız. Yenilenebilir gücün hissesi artacak.”
Kömür dalında istihdam çalışmaları
Kömür ile ilgili proje ve istihdam çalışmalarında da sona yaklaşıldığını tabir eden Dönmez, şu bilgileri paylaştı:
“Türkiye elektrik üretiminde yüzde 25’lik hisse kömürden geliyor. 2053’te Net Sıfır maksadını koyduğumuz için kömürün hissesi giderek azalacak. Kömürde personel kaynağında 1000 kişilik istihdam alınacağı söylenmişti. Buna 1000 kişi daha alınması gündemde. Kömür yatırımları konusunda ise bir kok kömürü fabrikası kurma tarafında çalışmalarımız devam ediyor. TTK ve lokal aktörlerle bu türlü bir yatırımı düşünüyoruz. Yaklaşık 150-200 milyon dolarlık bir yatırım olacak. Tekrar 500 kişilik istihdam bahtımız olacak. Bu yatırımı Zonguldak’ta planlıyoruz. Kendi kömürümüzü koklaştıracağız.”