Gıda enflasyonunu engelleyen Tahıl Koridoru’nun yararı en çok az gelişmiş ülkelerde görüldü
Türkiye Eser İhtisas Borsası Genel Müdürü Ali Kırali:
“(Tahıl Koridoru’nun) Hem Türkiye’deki hem de globaldeki eser fiyatlarında aşağı istikametli baskısı var”
“Savaş öncesi periyotta 4 lira civarında süreç ekmeklik buğday şu anda 7 liralara varmış durumda”
“Depolarımızın dolu olması fiyatları dizginliyor”
“Buğdayda ve mısırda şiddetli rekolte kaybı öngörüyoruz”
“En büyük faydayı az gelişmiş ülkeler gördü”
“Bu diplomatik eforun devam etmesi çok önemli”
“Ürünlerin lisanlı depolarda tutulması ve borsamızda süreç görmesi bu türlü sıkıntı bir senede bence çok önemli”
ANKARA – Türkiye Eser İhtisas Borsası Genel Müdürü Ali Kırali, Tahıl Koridoru’nun üçüncü sefer uzatılmasının hem Türkiye’deki hem de dünyada tahıl fiyatlarında aşağı istikametli baskı oluşturduğunu ve besin enflasyonunu önemli formda önleyici tesiri olduğunu söz ederek, “Arz güvenliği, Orta Doğu ve Afrika ülkelerinde çok önemli besin sorunu oluşturabilecek bir noktaya gelmişti. Bu nedenle Birleşmiş Milletlerin de Türkiye’nin arabuluculuğu ile bu mutabakata varıldı. En büyük faydayı da az gelişmiş ülkeler gördü” dedi.
Türkiye Eser İhtisas Borsası Genel Müdürü Ali Kırali, üçüncü defa uzatılan Tahıl Koridoru’nun buğday, arpa, çavdar, yulaf, pirinç ve mısırı kapsayan tahıl fiyatlarını nasıl etkileyeceğini, küresel kuraklığın sürdüğü bu periyotta arz güvenliği sağlamak için atılacak adımları, bu periyotta lisanslı depoların nasıl bir rol oynayacağını İHA muhabirine kıymetlendirdi.
“(Tahıl Koridoru’nun) Hem Türkiye’deki hem de globaldeki eser fiyatlarında aşağı taraflı baskısı var”
TÜRİB Genel Müdürü Ali Kırali, tahıl fiyatlarında meydana gelen bütün problemlerin, ‘dünyanın tahıl ambarı’ olarak isimlendirilen Ukrayna’da çıkan savaş ile meydana geldiğini belirterek, “Tahıl koridoru mutabakatının bu üçüncü uzatımı. 8 aydır devam ediyor muahede. Biz tesirini birinci olarak savaştan sonra çok önemli biçimde yükselen eser fiyatlarında geçen sene Temmuz ayından sonra yapılan mutabakat ile önemli bir formda geri gelişle yaşadık. Şu anda çabucak hemen savaş öncesi düzeylere dönmüş durumda. Her muahedenin sonuna gerçek bir spekülasyon oluyordu, ‘acaba uzatılmayacak mı?’ diye. Bu sefer de tıpkı şey oldu. Birinci savaş çıktığındaki üzere vahim bir durum olmasa da üst istikametli bir baskı vardı fiyatlarda. Muahedenin açıklanması ile birlikte önemli bir gevşeme görüyoruz bilhassa tahıl, buğday, mısır, arpa, ayçiçeği fiyatlarında. Hem Türkiye’deki hem de globaldeki eser fiyatlarında aşağı istikametli baskısı var” dedi.
“Savaş öncesi devirde 4 lira civarında süreç ekmeklik buğday şu anda 7 liralara varmış durumda”
Tahıl koridoru muahedesinin hangi mevzularda yarar sağladığını ele alan Kırali, “Ukrayna ve Rusya hem bölgemizin hem de dünyanın tahıl ambarı. Önemli formda ihracatçı ülkeler bunlar. Kapasitenin çok üzerinde üretim yapıyorlar. O nedenle savaş birinci patladığında aslında çok bereketli bir dönem geçiriyor olmamıza karşın hem ülkemizde hem dünyada uygun bir art plan olmasına karşın bir mühlet ambargolar nedeniyle eser çıkmayacağı belirli olduktan sonra eser fiyatlarında çok önemli üst taraflı baskı oldu. Kıyaslayacak olursak, o devirde ekmeklik buğday bizim borsamızda 4 lira civarında süreç görüyordu. Şu anda ise 7 liralara varmış durumda bu mutabakatlara rağmen” diye konuştu.
“En büyük faydayı az gelişmiş ülkeler gördü”
Türkiye’nin kendi kendine yetebilen bir ülke olduğunu savunan Kırali, “Sadece fiyatlardaki üst taraflı baskı ile atlatabilirdik bunu ancak büsbütün eseri ithal eden, Orta Doğu ve Afrika ülkelerinde çok önemli besin sorunu oluşturabilecek bir noktaya gelmişti. Bu nedenle Birleşmiş Milletlerin de Türkiye’nin arabuluculuğu ile bu mutabakata varıldı. En büyük faydayı da az gelişmiş ülkeler gördü. Bu koridordan geçen eserler, daha çok gelişmiş yahut orta gelir düzeyine sahip ülkeler tarafından alınmış üzere çok yanlış bir algı var. Yüzde olarak az gelişmiş ülkelerin yüzdesi bu eserlerde daha az olduğu hakikat. Lakin o ülkeler için tüketimini buradan karşıladığını göz önünde bulundurursak onlar için marjinal yararı çok daha fazla oldu. Ülkemizde de Avrupa’da da gelişmiş ülkelerde de fiyatların üst gitmesini, besin enflasyonunu önemli biçimde önleyici bir tesiri oldu tahıl koridoru anlaşmasının” tabirlerini kullandı.
“Sadece Türkiye’de yok kuraklık lakin bu bölgelerde çok fazla var kuraklık, ayrıyeten savaş nedeniyle üretim kaybı var”
Koridor olmasına karşın savaşın çıktığı periyodun tam bilakis geri planda şiddetli küresel kuraklık olduğunu hatırlatan TÜRİB Genel Müdürü Kırali, “Sadece Türkiye’de yok kuraklık ancak bu bölgelerde çok fazla var kuraklık. Ayrıyeten savaş nedeniyle üretim kaybı var. Alanlar ekilemiyor. Ayrıyeten gübrenin Rusya’dan çıkması nedeniyle gübreleme yapılamaması nedeniyle randıman kaybı var. Koridor nedeniyle satış ve ihracat açık bölgeden dışarıya lakin savaş yılına nazaran daha makus bir art planla hasada giriyoruz” diye konuştu.
“Buğdayda ve mısırda şiddetli rekolte kaybı öngörüyoruz”
2023 hasadında buğday ve mısırda şiddetli rekolte kaybı olma ihtimalinin yüksek olabileceğini lisana getiren Kırali, “Nisan yağışlarına çok bağlı lakin ekiliş periyodunda çok az yağış oldu. Son 60 yılın en kurak yılını geçiriyoruz. Geçen seneye nazaran yüzde 35 daha az yağış aldı toprak. Maalesef bu nedenle önemli biçimde risk öngörüyoruz. Tahıl kümesinde, buğdayda ve mısırda özellikle” sözlerini kullandı.
“Depolarımızın dolu olması fiyatları dizginliyor”
Kırali, besin güvenliğinin sağlanması için yapılabilecekleri ve Türkiye’nin bu duruma karşı aldığı aksiyonu şu biçimde anlattı:
“Geçen yılki o verimli hasattan sonra Toprak Mahsulleri Ofisi’nin de önemli biçimde alımları ile depolar dolu giriyoruz. Bu birinci avantajımız. TMO üzere güçlü bir regülatör var piyasada. Geçen sene önemli alımlar yapıldı yeterli bir destekleme fiyatı ile çiftçiye. Münasebetiyle depoların dolu olması fiyatları dizginliyor. En büyük garantimiz yeniden bu olacak. İkinci olarak eserlerin lisanlı depolarda depolanması bence çok değerli. Üretmesi bu kadar zorlaşan eserleri gözümüzün önünde besin güvenliği sağlayan, son teknoloji, firenin çok az olduğu depolarda depolanması bence çok kıymetli. Bu nedenle bütün çiftçilerimizi, tüccarlarımızı, sanayicilerimizi, eserleri lisanslı depolarda tutmaya davet ediyoruz. Bu zorlukta üretilen eserlerde bir de fire kederi ile uğraşmayalım.”
“Ürünlerin lisanlı depolarda tutulması ve borsamızda süreç görmesi bu türlü sıkıntı bir senede bence çok önemli”
Lisanslı depoların değerini ele alan Kırali, “Arzın düşük olduğu periyotlarda piyasa bozucu hareketler önemli biçimde görülebiliyor. Bunu da lakin bizim borsamız üzere bunu daima nezaret altında tutulduğu, şeffaf bir halde eser ticaretinin yürütülmesi de çok kıymetli. Eserlerin lisanlı depolarda tutulması ve borsamızda süreç görmesi bu türlü güç bir senede bence çok önemli” diye konuştu.
“Bu diplomatik eforun devam etmesi çok önemli”
Tahıl koridorunun açık kalmaya devam etmesinin değerli olduğuna vurgu yapan Kırali,”Bu diplomatik eforun devam etmesi çok değerli. Umuyorum bu formda devam eder. Dünyada, bilhassa az gelişmiş ülkelerdeki insanların besine erişimi risk altına girmeden 2023 dönemini çıkarır” dedi.